อาการไอมีหลายแบบ เลือกยาอย่างไรไม่ให้พลาด
ไอ คือ การตอบสนองตามธรรมชาติของร่างกายอย่างหนึ่งต่อสิ่งผิดปกติในทางเดินหายใจและเป็นกลไกป้องกันที่สำคัญของร่างกายในการกำจัดเชื้อโรค เสมหะ หรือสิ่งแปลกปลอมในทางเดินหายใจ เพื่อป้องกันไม่ให้สิ่งแปลกปลอมเข้าไปในปอด อาการไอมีหลายแบบ ซึ่งแต่ละแบบก็มียาสำหรับรักษาอาการแตกต่างกันไป
อาการไอแบ่งคร่าว ๆ ได้ 2 แบบ ดังนี้
1. ไอแห้ง เป็นอาการไอจากอาการคันและระคายเคืองภายในลำคอ โดยไม่มีเสมหะปนออกมาด้วย เกิดจากการระคายคอหรือระบบทางเดินหายใจส่วนล่างจนกระตุ้นให้ร่างกายไอออกมา สำหรับสาเหตุของอาการไอแห้ง เช่น กรดไหลย้อน โรคหลอดลมอักเสบ รวมถึงเป็นอาการที่พบได้มากในผู้ป่วยโรคโควิด-19
2. ไอมีเสมหะ เป็นอาการไอพร้อมกับมีเสมหะภายในลำคอ ซึ่งร่างกายสร้างขึ้นเพื่อช่วยกำจัดสารหรือสิ่งสกปรกที่ติดค้างภายในลำคอ เกิดจากการติดเชื้อโรคบางชนิดหรือมีสารคัดหลั่งในระบบทางเดินหายใจ เช่น ไข้หวัด ไข้หวัดใหญ่ ปอดอักเสบ หลอดลมอักเสบเฉียบพลัน หรือโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง
ประเภทของยาแก้ไอเพื่อบรรเทาอาการไอ มีดังนี้
1. ยาแก้ไอสำหรับอาการไอแห้ง หรือยากดอาการไอ (Antitussives) เป็นยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาท ทำให้กลไกตอบสนองของร่างกายต่ออาการไอเกิดขึ้นน้อยลงและช่วยบรรเทาอาการไอ ยากลุ่มนี้โดยมากใช้สำหรับบรรเทาอาการไอที่เกิดจากการแพ้หรืออาการไออื่น ๆ ที่ไม่มีเสมหะ เพราะหากใช้ในอาการไอแบบมีเสมหะ อาจทำให้เสมหะถูกขับออกมาได้ยากขึ้น จนเกิดอาการระคายเคืองและทำให้อาการไอรุนแรงมากขึ้นกว่าเดิมได้ ที่สำคัญยากลุ่มนี้ต้องระมัดระวังในการใช้ หากใช้เกินขนาดยาอาจไปกดการหายใจ รวมทั้งยาบางตัวอาจทำให้เกิดการเสพติด หรือก่อให้เกิดอาการไม่พึงประสงค์ที่รุนแรงได้ ตัวอย่างยาในกลุ่มนี้ ได้แก่ Dextromethorphan, Codeine, Levodropropizine, Butamirate
2. ยาแก้ไอสำหรับอาการไอมีเสมหะ ซึ่งแบ่งได้เป็น 2 กลุ่มย่อย ได้แก่
2.1 ยาขับเสมหะ (Expectorants) ยาขับเสมหะจะกระตุ้นให้ร่างกายผลิตเสมหะออกมาและไอมากขึ้นในช่วงแรก เพื่อขับเสมหะออกมาง่ายขึ้น โดยหลังจากนั้น เสมหะและอาการไอจะบรรเทาลง ตัวอย่างยาในกลุ่มนี้ ได้แก่ Guaifenesin
2.2 ยาละลายเสมหะ (Mucolytics) ยาในกลุ่มนี้จะช่วยลดความเหนียวข้นของเสมหะ ส่งผลให้สามารถขับเสมหะออกมาได้ง่ายขึ้น จึงลดการระคายบริเวณลำคอที่เป็นสาเหตุของอาการไอ เมื่อเสมหะไม่คั่งค้างในทางเดินหายใจก็จะช่วยลดโอกาสที่จะเกิดการติดเชื้อตามมาได้ ตัวอย่างยาในกลุ่มนี้ ได้แก่ Bromhexine, Ambroxol, Acetylcysteine
ใครกำลังมองหายาละลายเสมหะ เพื่อรักษาอาการไอมีเสมหะอย่างตรงจุด ขอแนะนำ เฟลมเม็กซ์-เอซี โอดี (Flemex-AC OD) เม็ดฟู่ละลายเสมหะ 1 เม็ด มีตัวยา Acetylcysteine 600 มิลลิกรัม ใช้เพื่อช่วยลดความเหนียวข้นของเสมหะ ทำให้ร่างกายกำจัดเสมหะได้ง่ายขึ้น บรรเทาอาการไอและเจ็บคอ มีสรรพคุณช่วยแก้พิษพาราเซตามอล ช่วยลดการอักเสบในปอด ช่วยกำจัดสารพิษและสารอนุมูลอิสระ ช่วยกระตุ้นภูมิคุ้มกัน ต้านเชื้อไวรัสและสารอนุมูลอิสระ รับประทานวันละ 1 ครั้ง โดยละลายยาในน้ำสะอาดครึ่งถึงหนึ่งแก้ว รอให้เม็ดยาละลายดี ฟองฟู่หมดแล้วจึงรับประทาน
โดยทั่วไปอาการไอจะดีขึ้นและหายไปภายในเวลาไม่เกิน 2-3 สัปดาห์ แต่หากมีอาการรุนแรง อาทิ ไอจนเจ็บหน้าอก หายใจลำบาก เจ็บคอ มีก้อนเนื้อในลำคอ ไอเป็นเลือด ไอเรื้อรัง ควรรีบไปพบแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัยและรักษา
