รู้ไว้ไม่พลาด...4 ข้อน่ารู้เกี่ยวกับยา NAC
NAC เป็นยาที่ผู้คนคุ้นเคยและมักมีติดบ้านไว้เสมอ เนื่องจากมีสรรพคุณในการบรรเทาและละลายเสมหะ รวมถึงช่วยป้องกันอาการป่วย และความเสียหายที่อาจเกิดขึ้นกับตับจากการใช้ยาพาราเซตามอลเกินขนาด ฯลฯ เพื่อประสิทธิภาพสูงสุดในการใช้ยา ปลอดภัยไร้ความเสี่ยง นี่คือ 4 ข้อน่ารู้เกี่ยวกับยา NAC
1. อะเซทิลซิสเทอิน (Acetylcysteine) หรือ เอ็น-อะเซทิลซิสเทอิน (N-Acetylcysteine) หรือ NAC เกิดจากการนำกรดอะมิโน cysteine มาเติม acetyl group ที่ตำแหน่ง N ของกรดอะมิโน cysteine โดย NAC เป็นยาที่มีฤทธิ์ละลายเสมหะและช่วยให้ขับเสมหะออกจากหลอดลม และปอด ในทางการแพทย์ใช้มานาน โดย NAC จะเข้าไปช่วยลดความเหนียวข้นของเสมหะ ร่างกายจึงขับเสมหะออกมาได้ง่ายขึ้น ทำให้หายใจโล่งขึ้น ระบบทางเดินหายใจสามารถขับมูกเสมหะออกมาได้ดี สามารถใช้กับผู้ป่วยโรคในระบบทางเดินหายใจที่เกิดจากการติดเชื้ออย่างไข้หวัด หรือไม่ได้เกิดจากการติดเชื้ออย่างภูมิแพ้ หรือโรคปอดเรื้อรังอื่น ๆ ทั้งยังช่วยรักษาภาวะการกินยาพาราเซตามอลเกินขนาด ป้องกันตับเสียหาย
2. ผลิตภัณฑ์ NAC ในประเทศไทยมีหลากหลายรูปแบบทั้งผงชง ผงชงชนิดน้ำตาลต่ำ ผงฟองฟู่ เม็ดฟองฟู่ และแคปซูล แต่ละรูปแบบมีขนาดความแรงที่แตกต่างกัน ดังนั้น การพิจารณาเลือกใช้จึงขึ้นอยู่กับข้อบ่งใช้ ความสะดวกและสภาวะร่างกายของผู้ป่วยแต่ละราย ทั้งนี้ ผู้ป่วยต้องใช้ยาตามปริมาณและวิธีการที่แพทย์กำหนดเท่านั้น เพื่อป้องกันการเกิดผลข้างเคียงที่เป็นอันตรายจากการใช้ยา เมื่อมีข้อสงสัยเกี่ยวกับการใช้ยา ต้องสอบถามแพทย์ผู้ดูแลให้เข้าใจถี่ถ้วนก่อนเสมอ
3. ขนาดการใช้ยา NAC ขึ้นกับข้อบ่งใช้และรูปแบบเภสัชภัณฑ์ โดยทั่วไปขนาดการบริหารยาที่แนะนำและได้รับการอนุมัติในหลายประเทศคือ 600 มิลลิกรัมวันละครั้ง รับประทานได้หลายวิธีทั้งการรับประทานแบบผงชง NAC 200 มิลลิกรัม วันละ 3 ครั้ง หรือรับประทานแบบผงฟองฟู่/ เม็ดฟองฟู่ NAC 600 มิลลิกรัม วันละครั้ง โดยไม่พบความแตกต่างในด้านเภสัชจลนศาสตร์ของผลิตภัณฑ์เหล่านี้ ผู้ป่วยสามารถทนต่อยาได้ดีแม้รับประทาน NAC ในขนาดสูง (มากกว่า 600 มิลลิกรัมต่อวัน) อาการข้างเคียงที่พบได้บ่อย คือ คลื่นไส้ อาเจียน แต่ไม่รุนแรงและหายได้เองหลังจากหยุดใช้ยา
4. NAC เป็นยาที่มีความไวต่อการสัมผัสอากาศ หากเป็นแบบขวดหรือหลอด เมื่อเปิดใช้แล้วควรรีบปิดฝาให้สนิท ลดการโดนอากาศ เพราะถ้ามีการสัมผัสอากาศนาน จะเกิดการออกซิเดชั่น (Oxidation) หรือปฏิกิริยาเคมีที่ทำให้สารได้รับธาตุออกซิเจนมารวมตัวด้วย หรือทำให้สารสูญเสียธาตุไฮโดรเจนไป ความชื้นในอากาศเข้าสู่ตัวยา ทำให้ลดประสิทธิภาพของการออกฤทธิ์ได้อีกด้วย ส่วนการเก็บรักษายา ต้องใช้ยาทันทีที่เปิดบรรจุภัณฑ์ เก็บบรรจุภัณฑ์ที่ปิดสนิทไว้ในที่ที่อุณหภูมิไม่เกิน 30°C หรือในตู้เย็น แต่ต้องไม่แช่ยาในช่องแช่แข็ง โดยต้องเก็บยาไว้ในตำแหน่งที่พ้นจากมือเด็ก
ใครกำลังมองหายาละลายเสมหะ NAC เพื่อดูแลสุขภาพ ขอแนะนำ เฟลมเม็กซ์-เอซี โอดี (Flemex-AC OD) เม็ดฟู่ละลายเสมหะ 1 เม็ด มีตัวยา Acetylcysteine 600 มิลลิกรัม ใช้เพื่อช่วยลดความเหนียวข้นของเสมหะ ทำให้ร่างกายกำจัดเสมหะได้ง่ายขึ้น บรรเทาอาการไอและเจ็บคอ มีสรรพคุณช่วยแก้พิษพาราเซตามอลหรือลดความเป็นพิษต่อตับจากการได้รับยาพาราฯเกินขนาด ลดการอักเสบในปอด ช่วยกำจัดสารพิษและสารอนุมูลอิสระ กระตุ้นภูมิคุ้มกัน ต้านเชื้อไวรัสและสารอนุมูลอิสระ รับประทานวันละ 1 ครั้ง โดยละลายยาในน้ำ 1 แก้ว รอให้เม็ดยาละลายดี ฟองฟู่หมดแล้วจึงรับประทาน
ยามีคุณอนันต์ แต่หากใช้ผิด ๆ อาจนำมาซึ่งโทษมหันต์ ดังนั้น ต้องตระหนักไว้เสมอว่า ต้องใช้ยาให้ตรงกับโรค ถูกกับบุคคล ถูกขนาด อ่านฉลากให้เข้าใจ หากให้ยาผิดประเภท ผิดวิธี ผิดเวลา ย่อมเกิดอันตรายกับร่างกายได้
